THE PROCESSES OF ADAPTATION OF POLES IN KAZAKHSTAN IN THE XIX-XX CENTURIES
Кілт сөздер:
Қазақстан, Сібір, жер аудару, патшалық, бейімделу, көші-қон, отарлау, депортация, этнос, осадниктер, католицизм, шляхта, ГУЛАГАңдатпа
Зерттеудің өзектілігі этностың өзге мәдениеттік мәдени ортада табысты бейімделуінің үлгісін көрсететін республиканың демографиялық, әлеуметтік - экономикалық, саяси және мәдени өмірінің тұрақты компонентіне айналған Қазақстанның поляк диаспорасының XIX-ХХ ғғ.дамуы мен қалыптасуымен айқындалады. Мақалада поляктардың революцияға дейінгі дәуірде, Ұлы Отан соғысы қарсаңында және барысында депортация кезеңінде Қазақстанға қоныс аудару және бейімделу кезеңдері баяндалады. Қоныс аудару мен депортация кезеңдерімен қатар жер аударылғандардың, қоныс аударушылар мен жер аударылғандардың саны, шаруашылық, әлеуметтік, мәдени бейімделу түрлері егжей-тегжейлі сипатталады. Қазақстанның табиғи-климаттық жағдайларына ұжымдық бейімделудің қажетті шарты ретінде елді мекендерді құру үрдісі дәріптеледі. Жаңа жағдайларда өзара көмек көрсету,өзге этникалық ортада ұлттық кодты сақтау үшін этникалық принцип бойынша бірлестік құруды қарастырған тұрмыстың бейімделу егжей-тегжейлі сипатталған. Жергілікті экономикалық жағдайға бейімделу әрекетін білдіретін экономикалық бейімделу үрдісі көрсетілген. Қоныс аударушылардың жергілікті тұрғындармен әлеуметтік-мәдени қарым-қатынасы ерекше атап өтілді. Қазақстан поляктары диаспораның мінсіз типі болды, олардың төменде аталған ерекше белгілері болды: өзінің бастапқы Отанынан күштеп ажыратылу, ұжымдық есте сақтау және жоғалған отанының мифологизациясы; әкелердің қиял мұрасын идеализациялау; қайта оралу қозғалысы; ұзақ уақыт сақталатын күшті топтық этникалық өзіндік сана; басқа елдердегі этникалық бауырластармен ынтымақтастық сезімі; этномәдени толеранттылықты көрсететін «иелері» бар қабылдаушы елдердегі жасампаздық және өмірді байыту мүмкіндігі; диаспораның біртектілігі, ішкі қайшылықтардың болуы; өзін-өзі ұйымдастырудың ішкі қабілеті, топтық ынтымақтастықтың болуы және т. б. Қорытындылай келе, қайғылы тарихи оқиғаларға қарамастан, қоныс аударушылар жасампаз еңбекке бейімделіп, Қазақстанның дамуына белсене араласа алды деген қорытынды жасалды.Материалдар практикалық құндылыққа ие, өйткені үкіметтің бұл тәжірибені қолдануы сөзсіз этносаралық келісім атмосферасын құру саласында практикалық қолдануға негіз болады.
